Πόσες φορές δεν έχουμε αναφωνήσει, με βλέμμα απογοήτευσης απέναντι στην ασφυκτικά γεμάτη ντουλάπα μας, “δεν έχω τι να φορέσω”; Ενώ, πόσες άλλες φορές δεν έχουμε “ξετρελαθεί” από τη νέα συλλογή που είδαμε σε βιτρίνα γνωστής αλυσίδας οικονομικών ρούχων, ακόμα και αν η τελευταία μας αγορά πραγματοποιήθηκε λίγες εβδομάδες πριν; Τι είδους κινητήρια δύναμη μας ωθεί -τόσο επιτακτικά- να αγοράσουμε ξανά κάτι που σπανίως έχουμε ανάγκη; Είναι απλό. Έχουμε εκπαιδευτεί στη δημιουργία πλασματικών αναγκών και έχουμε χριστεί πιστοί ακόλουθοι όσων επιτάσσει η “γρήγορη μόδαFast fashion is a contemporary term used by fashion retailer...”. (fast safhion) Τι είναι αυτό; Με απλά λόγια, ένα πολύ αποτελεσματικό εργαλείο τουγια αυξημένες πωλήσεις!
Η “γρήγορη μόδα” χρησιμοποιείται από τους εμπόρους ρούχων που αλλάζουν τις συλλογές τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα (πλέον πιο σύντομα από το γνωστό “Άνοιξη-Καλοκαίρι / Φθινόπωρο-Χειμώνας”) ώστε να είναι “μέσα” στις τρέχουσες τάσεις της μόδας. Σε συνδυασμό με τις χαμηλές τιμές των προϊόντων (που συνήθως κρύβουν σκοτεινές πτυχές στην διαδικασία παραγωγής τους) και με την συνεχή άμεση και έμμεση διαφήμιση, αποτελούν το ιδανικό “τυράκι” για τον καταναλωτή!
Η ιδέα της γρήγορης μόδας έκανε την πρώτη της εμφάνιση την δεκαετία του ’80 στις Η.Π.Α. και πήρε “τα πάνω της” από την δεκαετία του 90 και μετά, με σταθερό άξονα την αύξηση των κερδών των επιχειρήσεων της βιομηχανίας της μόδας.
Νέα, γρήγορα και φθηνά λοιπόν! Ό,τι πρέπει για την “ανανέωση” της γκαρνταρόμπας-ζωής μας…
Οι Αμερικανοί καταναλωτές, για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας που δημοσιεύτηκαν τον Απρίλιο 2016 στην ιστοσελίδα της Greenpeace, καταναλώνουν 3 φορές περισσότερο από όσο οι πρόγονοί τους 50 χρόνια πριν και αγοράζουν διπλάσιες ποσότητες ειδών ένδυσης σε σύγκριση με 20 χρόνια πριν. Το 1991, ο μέσος Αμερικανός αγόραζε 34 είδη ρουχισμού ετησίως, ενώ μέχρι το 2007 αγόραζαν 67!
Σε αντίστοιχη μελέτη του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, αναφέρεται ότι το 2006, ο καταναλωτές αγόραζαν τρεις φορές περισσότερα είδη ένδυσης από όσο το 2002, ενώ οι γυναίκες έχουν 4 φορές περισσότερα ρούχα στη ντουλάπα τους από όσα είχαν το 1980.
Οι εταιρείες, στο πλαίσιο του σκληρού ανταγωνισμού για το μερίδιο της αγοράς, ανανεώνουν με ταχύτατους ρυθμούς κάθε χρόνο τις συλλογές τους με χαμηλό κόστος, σημειώνοντας τεράστια κέρδη!
Ο φαύλος κύκλος αυτής της αέναης κατανάλωσης όμως, στον οποίο -λιγότερο ή περισσότερο- συμμετέχουμε όλοι, έχει πολλές περισσότερες επιπτώσεις από όσες φανταζόμαστε. Σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να σκεφτούμε ότι “κανέναν δεν έβλαψε μία γεμάτη ντουλάπα και ειδικά με οικονομικά ρούχα, εκτός από εμάς τη στιγμή που πρέπει να την τακτοποιήσουμε”! Μακάρι να ήταν έτσι. Γιατί πέρα από την σχετική “πλύση εγκεφάλου” που έχουμε υποστεί σχετικά με τις ανάγκες μας (όχι, δεν μας ψεκάζουν, αλλά ένας προβληματισμός παραπάνω δεν βλάπτει), ουσιαστικά κλείνουμε επανειλημμένα τα μάτια απέναντι σε σωρεία πολύπλευρων αρνητικών επιπτώσεων της υπερκατανάλωσης σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Επιγραμματικά. Η τεράστια κατανάλωση ειδών ένδυσης σε τόσο ταχείς και “ανορθόδοξους” ρυθμούς εντείνει το περιβαλλοντικό πρόβλημα, τόσο κατά τις επιβλαβείς διαδικασίες καλλιέργειας πρώτων υλών/παραγωγής κατασκευής/μεταφοράς κ.ο.κ. , όσο και κατά την συσσώρευση τεράστιου όγκου ρούχων στους σκουπιδότοπους (πολλά από αυτά θέλουν πολλά χρόνια να αποσυντεθούν, ενώ κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί αφήνουν ρυπογόνες ουσίες), αφήνοντας ένα τεράστιο αποτύπωμα άνθρακα* στον πλανήτη!
Για παράδειγμα, η περιβαλλοντική επιβάρυνση στην παραγωγή ινών εξαρτάται από το αν το παραγόμενο προϊόν είναι φυσικό ή συνθετικό. Οι συνθετικές ίνες όπως ο πολυεστέρας, το polyacryl και το polyurethane επιβαρύνουν το περιβάλλον γιατί η χρήση της ενέργειας κατά την κατασκευή τους και η παραγωγή των τοξικών υποπροϊόντων από φυσικές ίνες όπως είναι το βαμβάκι που καλλιεργείται με τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην ποιότητα του νερού , καθώς οι περισσότερες από αυτές τις χημικές ουσίες είναι τοξικές , ανθεκτικές και βιοσυσσωρεύσιμες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 25% των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως καταναλώνονται στην καλλιέργεια του βαμβακιού , παρότι καταλαμβάνει μόλις το 3% της συνολικής παγκόσμιας καλλιέργειας. Μόνο το 10% των φυτοφαρμάκων αυτών λαμβάνει το βαμβάκι, ενώ το υπόλοιπο 90% χάνεται στα επιφανειακά ύδατα και το περιβάλλον.
Παράλληλα, οι εργαζόμενοι στα εργοστάσια των μεγάλων δυτικών εταιρειών -που συνήθως ούτως ή άλλως εργάζονται κάτω από άθλιες συνθήκες- αυξάνουν το ωράριό τους σε 14-15 ώρες ημερησίως. Μπαγκλαντές, Καμπότζη, Σρι Λάνκα, Κίνα κ.ά. μας θυμίζουν κάτι;) Παράλληλα, ας αναλογιστούμε το ψυχικό και οικονομικό κόστος που προκύπτει από τη διαμόρφωση της κοινωνίας γύρω από αυτού του είδους υπερκατανάλωση, χτισμένη γύρω από το “φαίνεσθαι”…
Οι σύγχρονοι καταναλωτές λοιπόν, όπως εγώ, εσύ, οι φίλοι μας, γιατί να εθελοτυφλούμε συνεχίζοντας να συντηρούμε ένα τέτοιο μοντέλο καταναλωτισμού που θυσιάζει την ποιότητα ζωής των… πάντων; Λεηλατεί την φύση, τους ανθρώπους που εργάζονται για να παράξουν τα προϊόντα, ακόμα και τον τελικό καταναλωτή που -σχήμα οξύμωρο- “χαίρεται” την επιλογή του.
Μήπως να κάναμε μια ουσιαστική αξιολόγηση της “γρήγορης μόδας” και να παίρναμε μέρος -έστω και σαν καταναλωτές- σε μια διαφορετική, πιο υπεύθυνη, δίκαιη και ηθική “βιώσιμη μόδαSustainable fashion, also called eco fashion, is a part of t...?”